5 Uitgangspunten bij mediation
Als ik spreek met mensen die in een conflict vastzitten vallen mij een aantal zaken op.
- Iedereen heeft een rode knop
Elk mens heeft zijn eigen rode knoppen en knopjes opgebouwd in zijn of haar leven. Die rode knop wordt in een specifieke situatie aangeraakt. Iemand zegt b.v. ‘ Nou dat doe ik wel even’ Misschien collegiaal bedoeld en oprecht gesproken om de ander te helpen. Bij jou gaan de nekharen echter recht overeind staan. Hoezo laat mij maar even doen. Denkt hij dat ik het niet kan ofzo? Moet hij zo nodig de machoman uithangen die alles beter weet?’ De reactie is heftig. Je had ook kunnen zeggen ‘Nee joh ik wil het graag eerst zelf proberen. Als het me echt niet lukt vraag ik wel om hulp.’ Dat deed je niet want er werd heel wat getriggerd in jou, door jouw ervaringen. Er werd op jouw rode knop gedrukt, misschien zonder dat de ander dat wist. Jij gaat vanaf die dag alle acties van die ander met die rode bril bekijken. ‘Zie je wel, hij doet het ook bij haar. Pfff als ie nog een keer zoiets tegen mij zegt, dan……’ de ander raakt geïrriteerd door jouw gedrag. Wie weet welke rode knop bij hem dan weer wordt geraakt? Dit kan op het werk een hele stresssvolle situatie opleveren en uiteindelijk een conflict.
- Iedereen gaat anders om met triggers
Iedereen gaat op een eigen manier om met triggers. De een springt er bovenop en haalt alles uit de kast om haar of zijn gelijk te krijgen. Lelijke woorden, venijnige opmerkingen. Of je zoekt bondgenootschap met collega’s. Nou wat mij weer overkwam met …… Het was weer eens zover zij ging weer…
Of je trekt je terug. Je zwijgt. Gaat naar je eigen werkplek en denkt, het zal mijn tijd wel duren. Ik doe alleen wat nodig is en ik zoek wel ander werk ergens. Dan zullen ze eens zien wat ze missen. Ze weten niet half wat ik hier allemaal doe.
Sommige mensen bevriezen. Die kunnen niks meer zeggen. Er gaat ook niks meer in hun hoofd om. Ze vallen helemaal stil. Als iemand vraagt wat er is komt er geen antwoord. Op de vraag ‘maar wat wil je dan, kunnen ze geen zinnig antwoord bedenken.’ Vaak wordt dat gedrag verward met onverschilligheid. Niets is minder waar. Het maakt het probleem wel nog groter.
- Er is erkenning nodig.
Bij een conflict zien beide partijen vooral hun eigen gelijk. En dat gelijk klopt ook. Het probleem is alleen dat de ander dat stukje van het gelijk niet kan zien. Beiden hebben hun eigen reden om te handelen zoals ze hebben gehandeld. Alleen wordt die goede reden door de ander niet gezien en erkend. Daardoor duurt het conflict maar door. Stel dat dat wel zou lukken. Stel dat de ander zegt ‘Joh ik begrijp dat je het deed omdat voor jou samenwerking en ondersteunen belangrijk is. Kun je ook zien dat voor mij autonomie en respect hier heel belangrijk waren? Door boosheid lukt dat vaak niet. Daarom probeer ik als mediator die behoeften te herkennen en te erkennen bij beide. Vaak geeft dat al rust. Vervolgens kan het gesprek plaats vinden en probeer ik beider behoeften naar elkaar te laten uitspreken op zo’n manier dat het ook ontvangen wordt. Dat is het begin van de oplossing.
- Een goed verzoek formuleren is belangrijk.
Vervolgens vraag ik ‘wat zou je de ander willen vragen? Welk verzoek zou je willen doen? En wil je je verzoek positief formuleren. Dus vraag om iets wat je wel wilt, niet wat je niet wilt?’. Vaak blijft het lang stil. Dat is logisch. Het antwoord op deze vraag betekent dat je verantwoordelijkheid gaat nemen voor de vervulling van je eigen behoeften. Dat je dat op een positieve manier duidelijk maakt aan de ander. Dat voelt ongemakkelijk en kwetsbaar. Het maakt dat er een einde komt aan het spel ‘wie heeft er nu precies gelijk’. Het is het meest bijzondere moment in de mediation. Het omslagpunt.
- Creatieve oplossingen kunnen pas bedacht als behoeften erkend zijn.
Zijn de behoeften en het verzoek aan beide kanten helder dan kan de fase starten van de creatieve oplossingen. We proberen na te denken op welke manier de behoeften van beide personen erkenning kunnen krijgen en er een oplossing gevonden kan worden Dat klinkt gemakkelijk maar dat vraagt van beide kanten veel denk- en voelwerk. Een creatieve oplossing met consensus van twee kanten is iets anders dan een compromis. Bij een compromis is mijn ervaring dat er onvrede als een veenbrand zo weer kan oplaaien. Als behoeften aan beide kanten herkend en erkend zijn is een duurzame oplossing op basis van consensus mogelijk.
