Uit een onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat Nederlanders zich zorgen maken over de polarisatie en de verharding van het debat. Men denkt dat de verschillen van mening steeds groter worden. Dit laatste blijkt overigens helemaal niet waar te zijn. Er bestaat meer overeenstemming over een heleboel onderwerpen dan gedacht. Hoe kan dat? Aan elke talkshowtafel gaat het toch juist om de verschillen van mening? Zelfs in de Tweede Kamer gaat het er toch ook steeds harder aan toe? Waarom doen we dit dan terwijl de gemiddelde Nederlander dit helemaal niet wil? Het lijkt wel of we denken dat het zo moet.
Het SCP concludeert echter dat het belangrijk is om in het politieke debat een harde en vijandige toon tegenover andersdenkenden te vermijden en de inhoud centraal te stellen. Een te grote vijandigheid en het uitvergroten van tegenstelingen “kan op den duur de sociale cohesie en het functioneren van de democratie aantasten”, schrijft het bureau. Kijk naar wat er in Amerika op dit moment gebeurt. Welke Amerikaan wil dit? Is de democratie daar in gevaar? Ik denk dat er een andere manier is om te debatteren.
Dat is de reden dat wij Joyce Le Comte en ik de training ‘Debat nieuwe stijl’ hebben ontwikkeld. Een debatstijl die gericht is op de inhoud en het ontdekken van wat de ander precies beweegt. We noemen het ook wel ‘luisteren met lef’’ Ik heb zelf ervaren in mijn politieke loopbaan dat dat in de politiek niet mee valt. Als de ander aan het woord is luister je vooral om een fout in zijn/haar redenatie te ontdekken. Om alvast na te denken over het volgende argument. Ik kreeg, samen met mijn collega-politici, zelfs een debattraining waarin wij leerden ons punt te maken door een argument van de ander op te pakken en in ons voordeel om te buigen. Dat was de ideale manier van debatteren. We hadden veel lol in die training. Het was leuk om mee te oefenen toen het over een gefingeerd probleem ging. Grappig om te doen. Maar als je echt begaan bent met je stad of gemeente zou ik nu een andere manier van debatteren voorstellen namelijk ‘Luisteren met lef’.
Wat zou er gebeuren als je als politicus het lef hebt om echt te luisteren? Om in het betoog van de ander te ontwaren wat voor hem of haar zo belangrijk is? En als je daar nu eens probeert begrip voor op te brengen en bedenkt waar dit overeenkomt met jouw waarden en verlangens voor jouw gemeente? Stel dat je dat erkent en je afvraagt wat er nog bovendien toegevoegd kan worden zodat ook jij helemaal kunt leven met het voorstel? Dan ben je echt in gesprek over de inhoud. Dan worden de voorstellen niet aangenomen met de helft +1 maar inclusief de wijsheid van de minderheid.
Denkt je dat dat niet kan omdat de achterban liever hoort dat je er keihard ingaat en dat je alleen de pers haalt als je de ander snedig van repliek dient? Denkt je ‘maar we staan er soms toch heel anders in? Dat kan. Je kunt er anders over denken dan je collega van een andere partij. En ook kun je bedenken welke waarde die partij belangrijk vindt. En dat daar misschien wel meer overeenkomst is dan je dacht. Dan heb je een gesprek over achterliggende waarden in plaats van vasthouden aan 1 strategie. En je doet ook nog wat de meeste Nederlanders graag willen. Want in hetzelfde SCP rapport staat ‘Wat Nederlanders vooral dwarszit, is de harde toon van het debat, het niet goed naar elkaar luisteren en het vasthouden aan het eigen gelijk.’ En nog een groot voordeel, je hebt waarschijnlijk minder stress en een betere verbinding met je collega’s en de kloof tussen politiek en burgers wordt verkleind. Ik wens alle gemeenteraden een heel mooi nieuw en verfrissend politiek jaar.
